toplantı ve gösteri özgürlüğü ne demek?

Toplanma ve gösteri özgürlüğü, bireylerin ve kurumların düşüncelerini açığa vurmak amacıyla toplanabilmelerini ve yürüyüş ya da başka yöntemlerle gösteri yapabilmelerini öngören özgürlüktür. İnsan hakları ve Siyasi özgürlükler kapsamında değerlendirilir.

Kavram ve kapsam

Barışçıl toplanma ve gösteri özgürlüğü, insanların bir araya gelme ve fikirlerini toplu olarak ifade etme, teşvik etme ve savunma konusunda bir insan hakkı ve siyasi özgürlük olarak tanımlanır.¹

Bazen birbirinin yerine kullanıldığı da görülen, toplanma ve gösteri özgürlüğü ile örgütlenme özgürlüğü terimleri, halka açık yerlerde toplanabilme özgürlüğü ile bir derneğe katılabilme özgürlüğü arasında ayrım yapmak için kullanılabilir. Toplanma özgürlüğü protesto hakkı bağlamında sıklıkla kullanılırken, örgütlenme özgürlüğü çalışma hakları gibi alanlarda kullanılır.²

Temel hak ve özgürlüklerin en önde gelen örneklerinden olan bu özgürlük, düşünce özgürlüğünü tamamlayıcı bir nitelik taşır. Kişilerin toplantılar yaparak siyasal düşünce ve irade oluşumuna katılması demokratik toplumun vazgeçilmez öğelerindendir. Siyasal iradenin oluşumu büyük ölçüde toplantılarda gerçekleşen bir toplumsal iletişime bağlıdır. Ayrıca toplantılar açıklanan düşüncelerin güç kazanmasına yardım ederler. Demokrasilerde en güçlü siyasal mücadele araçlarından biri olan toplantı ve gösteri özgürlüğü, 19. yüzyıldan bu yana birçok ülkede anayasayla güvence altına alınmıştır. Bu düzenlemelerde genellikle toplantı ve gösteri özgürlüğünün izne ya da bildirime bağlı olmaksızın kullanılabileceği, yalnızca açık hava toplantıları için yasayla sınırlama getirilebileceği hükmü yer alır.

Ayrıca kolluk kuvvetlerinin yasal toplantı ve gösterilerin güvenliğini sağlama yükümlülüğü belirtilir. Kolluk kuvvetlerinin müdahalesine ise yalnızca toplantı ya da gösterinin barışçıl niteliğini yitirmesi ve yasadışı eylemlere yol açması durumunda izin verilir. Hukuka göre toplantı ve gösterilerin sınırlandırılmasında "gerçek bir tehlike"nin var olup olmadığına bakılmalıdır. Ancak o zaman devletin bu hakkı kısıtlaması haklı görülebilir.

İnsan hakları belgeleri

Toplantı ve gösteri özgürlüğü, yukarıda değinilenlerin yanı sıra, aşağıdaki insan hakları belgelerinde de yer almaktadır:

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi – Madde 20
Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi – Madde 21
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi – Madde 11 ECHR
Amerika İnsan Hakları Sözleşmesi – Madde 15

Toplanma ve gösteri özgürlüğünü tanıyan ulusal ve bölgesel anayasalara örnekler şöyle sıralanabilir:

Almanya – Grundgesetz, (Federal Almanya Cumhuriyeti Temel Kanunu) Madde 8 GG
Amerika Birleşik Devletleri – ABD Anayasası'nın Birinci Ek Maddesi
Bangladeş – Bangladeş Anayasası Madde 37 ve 38 toplanma ve örgütlenme özgürlüğünü garanti altına alır.³
Birleşik Arap Emirlikleri – BAE Anayasası barışçıl toplantı özgürlüğünü korumaktadır.⁴
Brezilya – Madde 5
Filipinler - Filipinler Anayasası, Madde III, Bölüm 4
Fransa – Nouveau Code Pénal (Yeni Ceza Kanunu), Madde 431-1
Güney Afrika – Güney Afrika Anayasası Bölüm 2 Madde 17
Hindistan – Hindistan Temel Hakları
Hong Kong – Temel Kanun, Bölüm 27
İrlanda – İrlanda Anayasası, Madde 40.6.1'in "Temel Haklar" başlığı altında sıralanmıştır.⁵⁶
İspanya – İspanya Anayasası Madde 21
İsveç – İsveç Temel Kanunları Bölüm 2⁷
İtalya – İtalya Anayasası, Madde 17⁸
Kanada – Kanada Anayasası, Kanada Hak ve Özgürlükler Şartı, Bölüm 2
Japonya – Japonya Anayasası, Madde 21
Macaristan – Macaristan Anayasası Temel Kanun, Madde VIII (1)
Makao - Makao Temel Kanunu, Madde 27
Malezya – Malezya Anayasası, Madde 10
Norveç – Norveç Anayasası, Bölüm 101
Polonya – Polonya Anayasası, Madde 57
Rusya – Rusya Anayasası, Madde 30 ve 31, barışçıl toplanma ve örgütlenme özgürlüğünü garanti altına alır.⁹
Tayvan – Madde 14 toplanma ve örgütlenme özgürlüğünü garanti altına alır.
Türkiye – Türkiye Anayasası'ndaki Madde 33 ve 34, örgütlenme özgürlüğünü garanti altına almıştır.
Yeni Zelanda – Yeni Zelanda Haklar Kanunu 1990 Bölüm 16

Ayrıca bakınız

Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu

Kaynakça

Dış bağlantılar

Orijinal kaynak: toplantı ve gösteri özgürlüğü. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

↩
Örnek olarak, NAACP v. Claiborne Hardware Co., 458 U.S. 898 (1982); Healey v. James, 408 U.S. 169 (1972); Brotherhood of Railroad Trainmen v. Virginia, 377 U.S. 1 (1964); United Mine Workers v. Illinois State Bar Assn., 389 U.S. 217 (1967) gösterilebilir. ↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩